Rutas e contorna

Contorna da Torre

A contorna da Torre de Hércules, declarada Espazo Natural de Interese Local, é unha extensión de terreo de 47 hectáreas percorrida por carreiros, ideais para as camiñadas que nos permitirán gozar da paisaxe e da súa diversidade biolóxica, achegarnos ás pequenas calas e sorprendernos ante os cantís bañados polo Atlántico.

Este grande espazo natural en plena cidade serve de lugar de lecer onde se borran os límites entre o patrimonio natural e o cultural.

A área acolle unha gran diversidade biolóxica, presente tamén nas pozas permanentes e estacionais que existen nos rochedos litorais e no interior. Chegáronse a rexistrar máis de cincocentas especies autóctonas, entre aves, insectos, fungos e plantas. Hai que destacar a presenza dunha especie nativa considerada vulnerable, a Armeria marítima, máis coñecida como herba de namorar ou clavelina de mar. Entre as aves, cincuenta e cinco delas están incluídas en diversos catálogos e convenios de conservación, xunto con insectos e pequenos mamíferos.

A impresionante paisaxe que arrodea á Torre de Hércules ten sete hábitats de interese comunitario catalogados segundo a seguinte denominación: bancos de area cubertos permanentemente por augas pouco profundas, arrecifes, vexetación anual sobre refugallos mariños acumulados, vexetación perenne de bancos de callaos, cantís con vexetación das costas atlánticas e bálticas e breixos secos europeos.

Hai que engadir que a contorna da Torre de Hércules, xunto co seu Parque escultórico, foi tamén zona de baterías militares e testemuña de varios soados naufraxios ao longo da historia, coma os do petroleiro Urquiola, o mercante noruegués Rytterholm ou o Mar Exeo.

A contorna da Torre de Hércules é un lugar ideal para achegarse á natureza, un raro privilexio non só do monumento, senón tamén da cidade, xa que a poucos minutos andando desde o centro ofrece unha paisaxe sen igual e unha gran variedade biolóxica ao alcance de todos os sentidos.

A Alianza

A Torre tamén forma parte da Alianza de Paisaxes Culturais Patrimonio Mundial. Esta iniciativa está orientada a conservar a riqueza daqueles espazos declarados Patrimonio Mundial e a fomentar a investigación e divulgación dos mesmos.

Fauna na contorna da Torre

Mazarico chiador (Numenius phaeopus)

Esta ave destaca a primeira ollada polo seu longo pico, curvado na punta, e resulta igualmente distintivo o deseño da súa cabeza, con evidentes listas escuras. A plumaxe presenta unha tonalidade relativamente uniforme, salpicada de manchas pardas ao longo do corpo. No inverno, e durante os seus pasos migratorios, o mazarico resulta certamente común e ligado a zonas costeiras. Pódese gozar da súa presenza nos arredores da Torre de Hércules. A especie figura incluída na Listaxe de Especies Silvestres en Réxime de Protección Especial.

Manu Cernadas Villar

Liñaceiro (Linaria cannabina)

Esta pequena ave, de dorso pardo e ocre en flancos e ventre, fai notar a súa presenza cun característico reclamo en voo a xeito de trilo, que repite con insistencia. Xa no chan cambia o voo polos chimpos, buscando activamente sementes das que se alimentar. A súa preferencia por espazos abertos con vexetación arbustiva dispersa fai da Torre de Hércules un lugar adecuado para gozar desta especie, que tingue de carmín o verde manto da contorna grazas á intensa cor que mostran os machos na primavera.

Alejandro López González

Chasco común (Saxicola rubicola)

O forte contraste entre o alaranxado peito e o escuro das súas ás, cola e cabeza, interrompido por un branco pescozo, permite recoñecer facilmente os machos desta especie. As femias e as aves máis novas exhiben cores máis discretas, e predominan os tons pardos na súa plumaxe. Chac-chac! O seu característico chasquido delata a súa presenza. Como esperando ser retratado, póusase confiado nas ramas altas, visible para o deleite de quen repara na súa presenza. Habitual nos paseos aredor da Torre de Hércules, resulta sempre unha agradable compaña.

Carla Soaje Soliño

Xílgaro (Carduelis carduelis)

Tan común como inconfundible, esta pequena ave destaca pola súa vistosa plumaxe e loce unha característica cabeza con franxas vermella, branca e negra. Voando desprégase e saen a relucir amplas bandas amarelas en cada unha das súas ás. A súa beleza, á que acompaña un rechamante canto, fíxoa obxecto de capturas e que se quixese ter como ave de gaiola. Afortunadamente a península da Torre permítenos gozar de bandos libres desta especie, que salpican de cor toda a contorna, e que se alimentan de sementes que recollen con destreza.

Manuel Ruiz Delgado

Choia (Pyrrhocorax pyrrhocorax)

Córvido de tamaño mediano, caracterizado por un pico curvo de intensa coloración avermellada, visible tamén nas súas patas. A plumaxe, negro intenso, permite intuír reflexos metálicos. A súa voz resulta igualmente significativa, con característicos reclamos en voo. Outrora frecuente, diversas ameazas contribuíron a diminuír sensiblemente as súas poboacións a nivel global. Na Coruña, pequenos bandos desprázanse por diversas zonas verdes da cidade, sendo habitual a súa visita á contorna da Torre de Hércules como zona de paso e alimentación

Manuel Ruiz Delgado

Alcatraz atlántico (Morus bassanus)

Ave estritamente mariña, de gran tamaño, poderosa e esvelta. De tonalidades xeralmente brancas en plumaxe adulta (as novas mostran cores máis escuras), destaca o negro do extremo das súas ás e cabeza cor crema. Inconfundibles os seus picados a distancia sobre a auga, que realiza para capturar as súas presas. A contorna da Torre de Hércules supón unha atalaia perfecta para gozar dos seus voos en paso desde a costa. Aínda que na actualidade as súas poboacións gozan de boa saúde, a sobrepesca, certas artes de aproveitamento pesqueiro e eventos de contaminación, cóntanse entre os seus factores de ameaza.

Xacobo de Toro Cacharrón

Corvo mariño (Phalacrocorax)

Os corvos mariños son aves acuáticas, recoñecibles grazas á súa silueta e cor escura xeneralizada. En detalle, as dúas especies da nosa contorna amosan diferenzas: mentres o corvo mariño grande loce a gorxa branca, o cristado, de menor tamaño, destaca pola cor amarela do seu pico e unha graciosa crista, visible en época nupcial. Pousados nas rochas (a miúdo coas súas ás despregadas ao sol), en voo baixo a nivel da auga, ou nas súas constantes inmersións, a península de Torre permite a observación a distancia deste xénero, cuxas poboacións no caso do esvelto cristado acusan un marcado declive e faise patente a necesidade da súa conservación.

Xosé Manuel Carregal Silva

Píllara dourada (Pluvialis apricaria)

Manuel Ruiz Delgado

Ourizo europeo (Erinaceus europaeus)

Pequeno mamífero insectívoro, inconfundible grazas ao seu dorso cuberto de pugas (pelo modificado composto de queratina), lixeiras e resistentes. De corpo rechoncho e cor parda xeneralizada, máis aclarado no ventre, destacan nel os seus ollos, nariz e orellas, de tonalidades escuras. Presente en multitude de hábitats que lle ofrezan refuxio e alimento, xa sexan espazos abertos, boscosos ou semiurbanos, o ourizo atopa nos arredores da Torre de Hércules o fogar adecuado para unha importante poboación, cuxos individuos, aproveitando a escuridade da noite, percorren en busca de alimento.

Daniel Monteagudo Anido

Ra das veigas (Discoglossus galganoi)

De aspecto similar a unha ra, a chamada ra das veigas destaca polo seu fociño prominente e unha pel lisa ou con pequenas granulacións. A coloración, aínda que variable, preséntase baixo dous posibles deseños, un con manchas e outro raiado, predominando as tonalidades pardas. Ademais da súa relevancia como endemismo ibérico (Portugal e a metade occidental da España peninsular comprenden toda a súa área de distribución mundial), esta especie é o único anfibio presente actualmente na contorna da Torre de Hércules, onde aproveita os puntos de auga para criar.

Xosé Manuel Carregal Silva

Lagarta galega (Podarcis bocagei)

Réptil esvelto e de pequeno tamaño (apenas 6 cm, exceptuando a cola). Destaca o dorso verde dos machos adultos, substituído en femias e inmaturos por tonalidades pardas que locen tamén -uns e outros- nos flancos. O ventre, pola súa banda, presenta polo xeral unha coloración amarelada. Esta lagarta prefire o chan aos muros ou rochedos, e atopa o seu alimento e lugares para asollarse nos pequenos claros da diversa comunidade vexetal que tapiza a península da Torre. Como endemismo ibérico a súa conservación resulta esencial. No mundo a súa presenza está restrinxida ao extremo noroccidental da península Ibérica.

Ricardo Ferreiro Sanjurjo

Araña de berzario (Pisaura mirabilis)

De tons pardos e uns 15 mm de tamaño (sen contar as súas longas patas), esta araña destaca grazas a unha liña central clara que percorre dorsalmente a rexión anterior do seu corpo. O abdome pola súa banda resulta delgado e con forma cónica, e estréitase cara á parte final. Ben no chan ou sobre as follas das plantas que cobren os arredores da Torre, a araña agarda paciente o paso dunha potencial presa á que capturar valéndose das súas patas dianteiras, contrariamente a outros arácnidos que elaboran teas como estratexia de caza.

Ricardo Ferreiro Sanjurjo

Voalla dos xardíns (Arctia caja)

Bolboreta nocturna duns 6 cm de envergadura e espectacular colorido. As súas ás anteriores, cun patrón de bandas brancas e grandes manchas escuras, ocultan habitualmente as ás posteriores, de rechamantes tons alaranxados e adornadas con círculos en azul metalizado, que mostran ao sentirse ameazadas. Presente en áreas axardinadas, ribeiras de ríos e praderías húmidas, a contorna da Torre de Hércules supón por tanto un fogar adecuado para esta especie. As eirugas, escuras e pilosas, aliméntanse na vexetación circundante, e pódense ver adultas voadoras nos meses do verán.

Elia Pérez Taboada

Papilio machaon (larva)

Ricardo Ferreiro Sanjurjo

Papilio machaon (adulto)

Ricardo Ferreiro Sanjurjo

Flora na contorna da Torre

Dedaleira (Digitalis purpurea)

Planta de talo cilíndrico e piloso que pode acadar os 2 metros de altura. Destacan as súas flores, dispostas en acio, de rechamantes cores púrpura e forma acampanada, decoradas na súa cara interior por marcas brancas punteadas en tons escuros. Habitual en noiros, claros de bosques e marxes de camiños da nosa contorna, onde florece de abril a setembro, a súa presenza na Torre de Hércules resalta pola súa vistosidade e gran porte. As súas propiedades foron aproveitadas na medicina tradicional (doenzas cardíacas). O estraloque é unha planta moi popular en Galicia.

Daniel Monteagudo Anido

Herba de namorar (Armeria pubigera)

A modo de manto denso e abrandado sobre os roquedos costeiros, esta planta destaca polas súas pequenas flores cuxos cores xogan nunha gama de tons rosados ou esbrancuxados, mostrándose agrupadas (inflorescencia) no extremo dun talo floral. Ligada á ribeira do mar, a Armeria adorna o manto que cobre a península da Torre, onde florece de marzo a xuño. Segundo a crenza popular galega esta especie, coñecida como "herba de namorar" (herba de namorar), é capaz de liquidar os problemas de amores.

Andrés Rodríguez Pereira

Queiruga/toxo (Erica cinerea/Ulex europaeus)

Arbustos comúns en Galicia. De cores violáceas e estrutura que lembra a unha pota, as flores da queiroa, lustrosas de maio a setembro, contrastan co amarelo do toxo, recoñecible grazas ás fortes espiñas que portan as súas ramas. Os queirogais do sector noroccidental ibérico con presenza de ambas as especies, tal e como se observan nos arredores da Torre de Hércules, supoñen hábitats catalogados de especial interese a nivel europeo (Directiva Hábitats), e é necesaria a súa axeitada conservación. A flora evidénciase así como unha base fundamental para o mantemento da diversidade biolóxica.

Andrés Rodríguez Pereira

Liques (liques)

Reflexo do proceso evolutivo, os liques son resultado dunha íntima asociación (simbiose) entre unha alga e un fungo. Esta unión, beneficiosa para todos os seus integrantes, conseguiu conformar organismos con características únicas, capaces de sintetizar compostos (sustancias liquénicas) ausentes no resto de seres vivos. As diferentes especies existentes mostran diversidade de morfoloxías, coloracións e firmeza á hora de fixarse ao substrato en que se asentan. Indicadores da calidade do aire, a súa presenza na península da Torre é testemuña da saúde da contorna, e dota de vida as inertes rochas.

Andrés Rodríguez Pereira