A exposición pretende reflectir e reconstruír algúns episodios da vida de Esther Casares Quiroga, filla primoxénita de Santiago Casares Quiroga, líder político republicano, concelleiro do Concello da Coruña, ministro e presidente do Consello de Ministros da II República. Facémolo por honra e reparación dunha muller que padeceu represalias e perdas vitais causadas polo réxime ditatorial franquista. Foi vítima dunha persecución inxusta por ser filla do seu pai, considerado como unha das bestas negras a aniquilar polos golpistas militares e falanxistas que se levantaron contra a II República española.

Nacida o 10 de xullo de 1909 en Madrid, filla de pai solteiro, viviu feliz a súa infancia e adolescencia na casa familiar da rúa Panadeiras, convertida hoxe polo Concello da Coruña na Casa Museo Casares Quiroga. Despois do matrimonio do seu pai con Gloria Corrales, de familia cigarreira, nacería en 1922 a súa media irmá María Casares. E na Coruña coñeceu o que sería o seu marido, o capitán de cabalería Enrique Varela de Castro, membro dunha familia conservadora de militares.

A partir de 1931 a vida de Esther cambiou. Tras a proclamación da II República, o seu pai foi ministro de Mariña, e pasou meses despois a ser ministro de Gobernación. Trasladada coa súa familia a Madrid, casou alí con Enrique Varela co que tivo en 1932 unha filla, María Esther. O seu marido foi escollido como membro da escolta do presidente da II República e neses anos viviron unha vida sen sobresaltos. En 1936, tras o triunfo da Fronte Popular e o nomeamento de Azaña como presidente da II República, Santiago Casares Quiroga foi designado, o 13 de maio, presidente do Consello de Ministros e ministro de Guerra, tendo que facer fronte a unha situación convulsa e a unha conspiración militar.

O triunfo en Galicia da rebelión militar colleu a Esther, e a súa filla María Esther, na residencia familiar dos Varela en Bañobre, Miño, separada do seu marido e do resto da súa familia que permanecían en Madrid. O 2 de setembro de 1936 comezou o seu peculiar calvario. Detida e trasladada a Ferrol, estivo presa no Hospital da Mariña, por agravarse a súa tuberculose, e despois no cárcere da Coruña. O 11 de xullo de 1939 quedou libre. Non foi xulgada, só castigada e retida por ser filla de Santiago Casares Quiroga.

Difamado e desprezado o seu pai polo réxime franquista, as autoridades da ditadura condenárono a trinta anos de cárcere e incautaron a casa familiar da rúa Panadeiras e todas a as súas pertenzas; mesmo tentaron borrar o seu nome do Rexistro Civil. A Esther mantivérona sometida a vixilancia policial, sen poder saír da Coruña. En 1955, cinco anos despois da morte do seu pai, as autoridades franquistas outorgáronlle o pasaporte co que puido marchar coa súa filla de España e reunirse, tras 19 anos de separación, co seu marido que estaba exiliado en México. Alí morrería no 15 de xaneiro de 1969.

A exposición trata de reconstruír algúns momentos da vida de Esther e do seu marido Enrique. Tarefa complicada pois as autoridades franquistas incautaron e espoliaron non só as propiedades e bens, senón tamén o patrimonio documental familiar. Neste espolio, e posterior abandono e desprotección, perdéronse moitos dos seus recordos, cartas e fotos. Ao que hai que sumarlle as perdas polos traslados e exilios. Os poucos datos que temos proceden da escasa documentación sobre ela procedente das incautacións conservadas no Arquivo do Reino de Galicia e no Arquivo Histórico Nacional. Ademais contamos con varios informes das autoridades franquistas sobre a súa detención e actividades realizadas na Coruña mentres estivo retida e sometida a vixilancia policial. E tamén dispoñemos dos testemuños da súa filla María Esther, recollidos en varias publicacións tras ser entrevistada, e da súa irmá, a actriz María Casares. Con eles, e mediante a reprodución de fotos e documentos, percorreremos anacos da súa vida e calvario.

A exposición contará coa posterior edición dunha colección de postais que completa as que xa editou o Concello da Coruña sobre o seu pai Santiago e a proclamación da II República en Galicia e sobre as vivencias da súa irmá María na Coruña e en España antes de marchar ao seu exilio en Francia.