O 'vello' Lerroux chama a Madariaga para que lle bote unha man no seu gabinete no Ministerio de Instrución Pública. Nomeado o 3 de marzo de 1934, asume tamén durante dez días o Ministerio de Xustiza. O 28 de abril dese mesmo ano cae o goberno Lerroux. Non deu tempo de finalizar o seu retrato ministerial feito polo pintor Vázquez Díaz.

Madariaga cesa como representante na Sociedade de Nacións ante o Xefe de Gabinete Casares Quiroga e o Ministro de Estado Barcia Trelles nos primeiros días de xullo de 1936.

Retírase a descansar o seu Cigarral en Toledo. Mais o seu prestixio non para de crecer: en xuño de 1936, é nomeado para o Premio Nobel da Paz, polo seu papel na Sociedade de Nacións. Non sería a única vez, xa que volverían a nomealo o ano seguinte e 16 anos máis tarde, xa en 1952.

Co bando republicano tomado polos grupos milicianos Madariaga ten que fuxir de España, desde Valencia cara Xenebra. O seu cigarral e a súa casa do Viso en Madrid foron incautados. Só uns poucos días tras fuxir de España, Madariaga tenta achegar a resolución do conflito con conversacións directas con Anthony Eden e procurando vías de achegamento entre as partes.

Nos anos finais da Guerra Civil española Madariaga consolida a súa presenza no mundo anglosaxón. Instálase en Oxford de novo en 1938. A docencia tampouco lle apaxiona, e dedícase a dar conferencias en universidades inglesas e americanas. O refuxio en Oxford pásao Madariaga tentando recompoñer, salvagardar a familia e procurar novos contactos.

A súa imaxe non parou de crecer. Tamén na súa difusión internacional. Emitiu un programa en español da BBC para América Latina que durou nada menos que nove anos. Tamén radiaba en castelán para as Forzas Francesas Libres, a resistencia francesa. É nomeado Profesor Honorario en 1942 do prestixioso Colexio de Exeter e publica en 1940 'Vida del moi magnífico señor Cristóbal Colón'.

Mais o relevante da análise da súa correspondencia é a relación con numerosos sectores do exilio en Gran Bretaña sobre a construción da nova Europa da posguerra. A continuidade de Franco nun escenario cada vez máis factible de vitoria aliada e derrota do fascismo era inasumible. Conviña ir preparando o futuro.

De feito, neste contexto hai que entender a publicación en novembro de 1944 da súa máis forte alegación contra Franco: ' Xeneral, márchese vostede'. O daquela monárquico Gil Carballos, o socialista Indalecio Prieto, os contactos do sempre presente Juan March... Madariaga establece contactos e planifica a saída de Franco con todos eles.

No medio de viaxes polos países de América do Sur, onde contacta con grupos de exiliados, mantén entre 1946 e 1947 estreitos contactos con Don Juan e Gil Carballos. En 1947, nomeado como primeiro Presidente da Internacional Liberal, Madariaga viaxa a EE. UU. Entre longos paseos con Albert Einstein é nomeado Doutor Honoris Causa pola Universidade de Princeton.

Unha das ideas craves onde se podían buscar pontes de converxencia era o futuro do novo mundo occidental, da nova Europa que se pretendía crear. Europa confirmábase cada vez máis como a solución ao problema español, o que entroncaba co ideal regeneracionista inicial de modernización de principios do século XX do que a xeración de Madariaga formaba parte.

De maneira paralela, constitúese entre o 6 e o de febreiro de 1949 o Consello Federal Español do Movemento Europeo. A presidencia de Madariaga do CFE ten a intención de substituír ao que o Goberno da República no Exilio non puido facer: é dicir, unificar a oposición ao franquismo de toda cor política, coa excepción de comunistas e fascistas.

Non puido ser. A resolución 386 (V) da ONU aprobouse o 4 de novembro de 1950. Cinco anos despois de finalizada a guerra contra o fascismo, o mundo occidental comezaba a lexitimar o réxime de Franco. O 15 de decembro de 1955 España entra na ONU en calidade de 'Observador permanente'.

Con todo, as perspectivas de Madariaga nestes anos lonxe de desaparecer procuran novos camiños. Presidente da Internacional Liberal, a partir de 1952 elixido Presidente de Honra; fundador do Colexio de Europa, a súa maior contribución á creación de Europa segundo a súa propia opinión; Presidente do Comité Cultural do Congreso de Europa desde a súa creación en 1948 -cargo que mantivo ata 1964...-.

As primeiras mobilizacións contra o réxime no interior danse desde a Universidade, desde o estudantado. Aquí hai un universo de demandas novo, unhas maneiras distintas de facer política de oposición. En leste mesmo 1960 Madariaga ingresa na Academia francesa de Ciencias Morais e Políticas cun acto na Sorbona. En novembro de 1961 fai unha xira académica por Asia, entre Filipinas, Xapón a India e Paquistán. Tamén visita Exipto, concretamente O Cairo.

A reunión da oposición interior e exterior en Munich foi a conclusión lóxica do proceso iniciado por Madariaga desde principios dos anos cincuenta. Nesta reunión celebrada entre o 5 e o 8 de xuño de 1962 o tema de debate foi 'Europa e España'. Madariaga, como Presidente do Consello Federal Español do Movemento Europeo, realiza a maior reunión ata ese intre de españois do interior e exterior na oposición a Ditadura. Case un Parlamento: 118, 80 do interior e 38 do exilio. Sumando no canto de restar, Salvador de Madariaga puxo nun dos maiores apuros ao réxime. Mais o xiro na política do réxime respecto das opcións democratizadoras taponou definitivamente as posibilidades de Madariaga de levar adiante un proceso de liberdades.

Este freo para a democratización española parece que acaba coas forzas de Madariaga. Madariaga ten tres cuartos de século tras as súas costas. Pero non lle impide seguir tendo actividade cultural intensa: en 1963 publica unha novela satírica sobre Franco, ' Sanco Panco', e dous anos despois tamén publica 'Retrato dun home do montón'. En 1964 é nomeado Presidente e cofundador do Colexio de Europa de Bruxas.

Chegado a estas alturas da súa vida, tras percorrer medio mundo, Madariaga volve enfocar a volta a España. Mais desde finais da década dos sesenta, Madariaga deixa de ser perigoso para o réxime, tras desactivar Munich. Pouco tempo despois, Madariaga comeza a ter recoñecemento académico no seu propio país. En 1970 Madariaga é nomeado membro correspondente da Real Academia da Historia.

Nese mesmo ano de 1970 morre a súa esposa, Constance Archibald. Aínda que convive desde hai tempo con Emile Skezely, casase con ela en segundas vodas en Oxford o 18 de novembro deste 1970. Meses máis tarde os dous fixan a súa residencia en Locarno, no cantón suízo de Ticino.

O recoñecemento da súa figura alcanza o máximo recoñecemento coa entrega do Premio Carlomagno na cidade de Aquisgrán, tamén polos seus servizos a Europa, na data de 31 de maio de 1973. No interior de España, tras a morte de Carrero Branco, e tras conversacións co editor José Manuel Lara en Oxford, publícanse en 1974 a primeira parte das súas memorias, ' Amencer sen mediodía'. A súa produción bibliográfica permite de novo volver expor a posibilidade de conseguir o Premio Nobel de Literatura, o que se lle solicita no ano 1975.

Franco morre na cama o 20 de novembro de 1975. En abril de 1976 Madariaga retorna a España nunha mini xira que o leva a Zaragoza, Barcelona, Madrid e A Coruña. Nada mais aterrar en España o 5 de abril de 1976, na rolda de prensa que da en Zaragoza, Madariaga indica que Franco é o personaxe máis nefasto de toda a Historia de España. Toda unha declaración de intencións. Proseguirá a súa ruta con numerosas homenaxes, aos que lle esperaban na súa terra despois de catro décadas sen pisala.

O 20 de xullo de 1976 chega a Coruña onde se lle dispoñerán distintos actos de homenaxe no seu 90 aniversario: placa na súa casa natal, medalla de Presidente de Honra do Instituto Cornide.

O 25 de xullo de 1978 impónselle en Locarno coa asistencia do monárquico Joaquín Satrústegui a condecoración do Ministerio de Educación e Ciencia: a Gran Cruz de Alfonso X el Sabio, o que lle dá o tratamento de ' Excelentísimo Señor'. Poucos días máis tarde, aos 92 anos, o seu corazón deixa de sustentalo. En outubro de 1978 sofre unha angina de peito. O 14 de decembro de 1978 deixa de existir por un fallo cardíaco.

Tras a súa morte, realizáronse varias homenaxes a súa figura. Especialmente na súa cidade natal, na persoa da súa viúva. As cinzas de Madariaga foron espalladas no mar da Coruña.