Que se considera droga?

Para que unha droga sexa considerada como tal ha de cumprir as seguintes condicións:

• Ser substancias que introducidas nun organismo vivo son capaces de alterar ou modificar unha ou varias funcións psíquicas deste (carácter psicótropo ou psicoactivo)
• Inducen ás persoas que as toman a repetir as súas autoadministración polo pracer que xeran
• O cesamento no seu consumo pode dar lugar a un gran malestar somático ou psíquico (dependencia física ou psicolóxica)
• Non teñen ningunha aplicación médica e se a teñen, pode utilizarse con fins non terapéuticos

O seu uso regular pode xerar procesos coñecidos como:

• Tolerancia: a medida que o organismo se vai adaptando á presenza regular da substancia necesítase unha maior cantidade para producir os mesmos efectos. Fálase de tolerancia cruzada cando unha persoa tolera drogas da mesma especie ou doutro tipo
• Dependencia: tras un uso habitual máis ou menos prolongado, a persoa necesita consumir a substancia de que se trate
  • Para non experimentar síntomas de abstinencia (dependencia física)
  • Para afrontar a súa vida cotiá (dependencia psicolóxica)
• Síndrome de abstinencia: conxunto de reaccións físicas ou corporais que ocorren cando unha persoa con adicción a unha substancia (alcohol ou bebidas con etanol, tabaco ou outras drogas) deixa de consumila. Aínda que os síntomas varían en forma e intensidade de acordo co produto empregado e o tempo que leva desenvolvéndose a dependencia, en todos os casos débense a que se alterou o funcionamento normal do sistema nervioso. Aínda que non supón un grave risco para a saúde, é unha experiencia temida polos drogodependentes, sobre todo os heroinómanos.

• Sobredose: cantidade excesiva dun medicamento ou dunha droga (ou de varias combinadas) que adoita causar intoxicación ou mesmo a morte. Os riscos de sobredoses aparecen sobre todo despois dunha parada prolongada do consumo, cando o organismo perdeu a tolerancia á dose habitual.

O seu abuso pode provocar distintos tipos de trastornos:

• Físicos: cando danan o organismo da persoa consumidora
• Psicolóxicos: cando inciden negativamente sobre a relación da persoa consigo mesma ou coa súa contorna afectiva
• Sociais: cando impactan sobre a comunidade

A que chamamos uso?

Enténdese por uso aquela modalidade de consumo na que, polo tipo de substancia consumida, pola cantidade ou polas circunstancias nas que se produce o consumo, non son probables consecuencias negativas inmediatas sobre a persoa ou sobre a súa contorna.

Esta é a situación máis habitual entre adolescentes e mozas que experimentan con drogas por curiosidade, por diversión ou para imitar aos demais. Na maioría das ocasións o seu consumo non chega máis lonxe, nin presentan risco dun posible interese por substancias ou formas de consumo de maior risco. Trátase de consumos ocasionais e moderados, como os realizados por unha gran maioría de consumidores de alcohol. Evidentemente, consumos esporádicos poden ocasionar reaccións de intoxicación aguda grave, aínda que non sexa o máis frecuente.

Os datos de consumo xuvenil de drogas legais (tabaco e alcohol) e cannabis (haxix e marihuana), indican que practicamente a metade da mocidade iniciouse no consumo destas substancias, unha proporción superior á de xeracións anteriores.

No caso do alcohol, a proporción de consumidores habituais destaca respecto ao resto de substancias. O consumo está amplamente estendido entre a poboación, sobre todo en Europa, con niveis de consumo superiores ao cincuenta por cento de mozos cunha idade superior aos 15 anos.

No caso do tabaco, o inicio no consumo, variable entre rexións e países, pode chegar a afectar a dous de cada cinco mozos, converténdose nunha pauta habitual en, aproximadamente, un de cada tres.

Máis das tres cuartas partes de quen se inicia no consumo de alcohol deveñen en consumidores habituais, e dous terzos dos quen se inicia no consumo de tabaco, en fumadores habituais.

No caso do cannabis, ao redor da metade de quen se inicia no seu consumo terminan sendo consumidores habituais de haxix e marihuana.

A que chamamos abuso?

Enténdese por abuso de drogas o seu uso inadecuado, susceptible de comprometer física, psíquica e/ou socialmente a evolución da persoa ou da súa contorna.

Esta forma de consumo non se refire unicamente á cantidade consumida dunha soa vez, nin á repetición dun consumo moderado e controlado de certas substancias.

Os riscos do abuso están relacionados co perigo específico do produto, cos danos para a saúde e coas consecuencias sociais do consumo.

Trátase dun concepto ambiguo, porque se relaciona estreitamente cos costumes propios de cada cultura. O que unha sociedade considera normativo nun momento da súa historia pode parecer abusivo para outra ou para a mesma nun momento diferente.

Falamos de abuso cando se dan as seguintes circunstancias:

• A utilización dunha substancia en situacións en que tal consumo pode favorecer riscos engadidos (ao provocar unha perda de concentración na condución...)
• Prodúcense infraccións repetidas das normas de convivencia, relacionadas co consumo dunha sustancia (actos violentos ou accidentes baixo os efectos das drogas...)
• A agravación de problemas persoais ou sociais causados ou intensificados polos efectos dunha substancia sobre a conduta (deterioración das relacións familiares, problemas económicos...)
• Dificultades e/ou incapacidade para cumprir as obrigas na vida profesional, a escola, a familia (ausencias repetidas, déficit de rendemento no traballo, malos resultados, absentismo escolar, exclusión, abandono de responsabilidades...)
• Incapacidade para prescindir das drogas durante varios días
• Perigo para a saúde e o equilibrio dos demais (os riscos que pode provocar unha muller embarazada sobre o desenvolvemento do feto)

Cando comeza a dependencia?

Fálase de dependencia naqueles casos nos que, tras un período de consumo variable en función da substancia, priorizar a relación coas drogas fronte a outras condutas consideradas máis importantes con anterioridade.

A vida cotiá xira prioritaria ou exclusivamente ao redor da procura e ao consumo da substancia; é entón cando pode dicirse que unha persoa é drogodependente.

Existen dous tipos de dependencia, asociadas ou non, que se caracterizan por síntomas xerais:

• A imposibilidade de resistirse á necesidade de consumir
• O crecemento dunha tensión interna, dunha ansiedade ante o consumo habitual
• O alivio experimentado cando se produce o consumo
• O sentimento de perda do autocontrol respecto ao consumo

A dependencia psíquica

A privación dunha droga da que se é dependente provoca unha sensación de malestar e ansiedade que pode chegar á depresión. Unha vez que cesa o consumo, o individuo pode tardar en adaptarse a unha nova vida sen a substancia. Esta interrupción altera os seus costumes, deixa un baleiro e permite a reaparición do malestar que o consumo tentaba suprimir. Isto explica en gran medida as recaídas, que forman parte do lento proceso que permite consolidar unha vida sen relación problemática coas drogas.

A dependencia física

Algunhas drogas provocan dependencia física: o organismo reclama a substancia mediante a aparición de síntomas físicos que traducen un estado de carencia.

A privación dalgunhas drogas tales como os opiáceos, o tabaco, o alcohol e certos psicofármacos, xera un malestar físico que varía segundo a substancia de que se trate: dores cos opiáceos, tremores co alcohol, convulsións cos barbitúricos e as benzodiacepinas. Estes síntomas poden ir acompañados de alteracións psicolóxicas (ansiedade, angustia...)

Adiccións sen substancia

Existen adiccións sen substancia ou comportamentais, que non requiren de introdución física no organismo senón que crean adicción no comportamento ou conduta. Son consideradas neste nivel as adiccións aos videoxogos, ao sexo, ás redes sociais, ao móbil, Internet, compras, xogos... etc e supoñen a perda de control da persoa sobre determinada conduta relacionada con elas. En todos os casos, a percepción do problema será vista pola contorna próxima da persoa adicta pero a ela custaralle moito aceptar a súa situación.