Concello da Coruña

Metodoloxía

A educación ambiental, dende o punto de vista metodolóxico, formula a necesidade de desenvolverse a través de procedementos que sexan coherentes coas súas bases éticas e conceptuais. Por iso, parte do suxeito que aprende para construír o coñecemento, concibindo a aprendizaxe como un proceso, no que o intelectual e o afectivo están estreitamente vinculados, educando en termos de relación, interacción e interdependencia, partindo do próximo para chegar a un pensamento global.

A educación ambiental como unha educación en valores que debe desenvolver estratexias de modificación de conduta: os dilemas morais, a clarificación de valores a través dos xogos de simulación ou as dramatizacións, os exercicios de roles, as vivencias persoais, a investigación… Son ademais as ferramentas coas que contarán estes proxectos educativos.

A elección dos temas ou centros de interese deben estar localizados na contorna próxima. Así, hai que optar por cuestións locais, que afecten directamente á vida dos cidadáns ou da súa comunidade, sen perder a perspectiva global; esta concepción recóllese perfectamente no Informe Brundland: pensar globalmente, actuar localmente.

O medio ambiente é o resultado da interacción no tempo e no espazo de factores biolóxicos, físicos, económicos, sociais e políticos, polo que a súa comprensión require o estudo dos seus elementos e interaccións entre eles.

A comunidade educativa

A introdución da educación ambiental (EA) no sistema educativo abórdase dende unha perspectiva transversal, co fin de que impregne todas as áreas do currículo dende os primeiros niveis. Así, ten que ter en conta:

• que os obxectivos sexan asumidos por toda a comunidade educativa: profesorado, alumnado, pais/nais e administración.
• que os contidos do currículo teñan que ver coa experiencia e vivencias cotiás do alumno, presentándoos á luz da súa experiencia vital e agrupándoos arredor de eixos significativos.

O papel da administración local

Dende a administración local, o reto consiste en ofertar un conxunto integrado de recursos destinados especificamente aos centros de ensino para desenvolver aqueles obxectivos que nos seus proxectos educativos se formulan no marco da EA. Por tal motivo, o labor do Servizo Municipal de Medio Ambiente é dobre:

• Por unha banda, brindar unha ferramenta educativa de primeira orde aos centros educativos da cidade.
• Por outro, impulsar o esforzo de converter a todos os cidadáns en copartícipes na xeración do sistema de uso e xestión de recursos medioambientalmente eficientes.

Co Programa de Educación Ambiental que se formula dende o Concello da Coruña, establécese un estreito vínculo entre as actuacións de xestión municipal e o coñecemento que delas teña a comunidade escolar e, por extensión, a poboación en xeral, así como unha mellora da participación directa nos temas que se formulan.

Coñecementos: axudarlles ás persoas e aos grupos sociais a adquirir unha comprensión básica do medio ambiente na súa totalidade, dos problemas conexos e da presenza e función da humanidade nel, o que entraña unha responsabilidade crítica.

Actitudes: axudarlles ás persoas e aos grupos sociais a adquirir valores sociais e un profundo interese polo medio ambiente, que os impulse a participar activamente na súa protección e melloramento.

Aptitudes: axudarlles ás persoas e aos grupos sociais a adquirir as aptitudes necesarias para resolver problemas ambientais.

Capacidade de avaliación: axudarlles ás persoas e aos grupos sociais a avaliar as medidas e os programas de educación ambiental en función dos factores ecolóxicos, políticos, económicos, sociais, estéticos e educacionales.

Participación: axudar ás persoas e aos grupos sociais a que desenvolvan o seu sentido de responsabilidade e a que tomen conciencia da urxente necesidade de prestar atención aos problemas do medio ambiente, para asegurar que se adopten medidas adecuadas respecto diso.

Pola súa banda, a Estratexia Galega de Educación Ambiental (2000) entende que as propostas en materia de Educación Ambiental deben satisfacer os seguintes obxectivos:

• Promover unha toma de conciencia crítica e sensible respecto do medio ambiente, dos seus problemas e dos riscos que comporta a súa deterioración para o conxunto da humanidade, así como para a diversidade e calidade de vida.
• Adquirir coñecementos significativos para unha comprensión complexa e globalizada do medio ambiente, dos diferentes factores e procesos (físico-naturais, socioeconómicos e culturais) que o definen, favorecendo a súa aplicabilidade na análise, interpretación e avaliación das realidades ambientais, así como nas actuacións que sexa preciso adoptar para prever ou resolver problemas nos planos local, rexional, nacional e/ou planetario.
• Desenvolver aptitudes acordes cunha concepción integral e sistémica do ambiente, mediante a que se posibilite unha comprensión básica das principais cuestións ambientais, da súa natureza interdisciplinar e complexa.
• Promover e desenvolver actitudes, valores e comportamentos ambientais congruentes cun pensamento e unha ética ecolóxica orientada por criterios de solidariedade, equidade e xustiza social.
• Habilitar e desenvolver competencias relativas a estilos de vida sostibles, posibilitando a súa concreción en iniciativas e prácticas cotiás, respectuosas cos dereitos sociais e ambientais, en diferentes contextos e de modo autónomo.
• Incentivar a participación social, nos planos individual e colectivo, incrementando sustantivamente os niveis de información e corresponsabilidade cidadá en cuestións ambientais, cun protagonismo e unha capacidade de decisión axustada ao pleno exercicio dos dereitos civís e democráticos.

Por último, a Axenda 21 non é senón un marco estratéxico dirixido a un obxectivo final: o desenvolvemento sostible local e global. Esta meta só pode ser acadada a través do establecemento duns obxectivos específicos para cada comunidade local.