1. Método do calendario (de Ogino-Knauss)

Baséase en predicir a fertilidade futura analizando polo menos 6 ciclos menstruais. O cálculo realízase segundo a seguinte fórmula:

• Anotar o ciclo máis curto e o máis longo dos 6.
• Restar 18 do número de días que durou o ciclo máis curto, con iso obteríase o primeiro día do período fértil.
• Restar 11 do número de días que durou o ciclo máis longo, o que indicaría o día que termina o período fértil.

2. Método da temperatura basal

Sistema baseado en pescudar os días fértiles da muller e absterse de realizar o coito durante eses días. Baséase en que os días en que se produce a ovulación, a temperatura sobe unhas décimas, e baixa uns tres días despois de alcanzada a temperatura máis alta. Segundo isto, a muller, tomando a temperatura cada mañá, podería saber cando está en período fértil. Non é un método moi fiable, porque hai que ter en conta que a temperatura tamén pode alterarse por outros motivos (cambio emocional, arrefriado, tensión, etc.) e provocar confusións.

3. Método do moco cervical

Consiste en coñecer e valorar as variacións do moco cervical presente no fluxo vaxinal para determinar qué días son fértiles e cales non: a medida que se achega a ovulación, o fluxo faise máis transparente e fluído, mentres que cando a muller non ovula é máis pegañento, espeso e ás veces escaso.

4. Método sintotérmico

É a combinación dos dous métodos anteriores.

5. Persoa

É un pequeno aparello electrónico que combina un analizador de ouriños e un ordenador. Con el a muller pode identificar a súa fase fértil con maior exactitude.

6. Método da lactación e da amenorrea (MELA)

Mentres a muller alimente o seu fillo/a exclusivamente con leite materno, que se manteña a ausencia de sangrado e non pase dos 6 meses postparto, non terá ovulación.

1. Preservativo masculino

É unha funda fina e axustada de látex ou poliuretano, que se coloca no pene cando está erecto, de forma que o cobre totalmente e evita que os espermatozoides entren na vaxina durante a penetración. É recomendable combinalo con axentes espermicidas para aumentar a súa eficacia.

Débese colocar antes de calquera aproximación á vaxina, e débese retirar o pene da vaxina antes de que empece a perder a erección, suxeitando o preservativo pola súa base.

É un método fácil de conseguir, que custa arredor dos 8 € a caixa de 6 preservativos (aínda que hai variacións segundo as marcas e o lugar onde o merques) sen contraindicacións e de uso sinxelo, que empregado correctamente ten unha eficacia moi alta na prevención de embarazos non desexados e protexe tamén da SIDA e doutras enfermidades de transmisión sexual (ETS). Algunhas persoas son alérxicas ao látex, e para estes casos existen preservativos doutros materiais, como o poliuretano, que poden utilizar sen problemas.

Como conseguilo:

• Na máquina (Caros! e coidado! ás veces están caducados)
• No super (o máis disimulado)
• Pedíndollo a un colega (de confianza e sen abusar)
• Na farmacia (un pouco máis atrevido pola túa parte)
• Pedíndollo á túa parella (pero non deas por seguro que o leve)

2. Preservativo feminino

O preservativo feminino tamén proporciona unha gran protección fronte aos embarazos non desexados, a infección polo VIH ou outras enfermidades de transmisión sexual (ETS).

A diferenza da maioría dos preservativos, que son de látex, este é de poliuretano e introdúcese na vaxina. Está moi lubrificado para facilitar a súa introdución, e ten dous aros, un deles introdúcese na vaxina estreitándoo cos dedos, mentres o outro queda no exterior; é por este aro por onde se introduce o pene. É un método moi eficaz tanto na prevención de embarazos non desexados como de ETS. É especialmente útil para aquelas mulleres que se expoñen á SIDA ou a outras ETS debido ás súas condutas ou as das súas parellas, que ás veces se negan a tomar medidas de protección. Neste momento, é o único método de protección contra a SIDA e as ETS dispoñible para ser usado polas propias mulleres.

A pesar de todas estas vantaxes, a súa utilización, polo menos en España, non tivo moito éxito, en parte por falta de promoción e en parte porque o seu prezo é maior có do preservativo masculino.

3. Esponxa vaxinal

É un tapón cilíndrico de esponxa impregnado de espermicida. Introdúcese no fondo da vaxina (coma un tampón) para que impida a entrada de espermatozoides no útero. Colócase antes de empezar as relacións sexuais e debe permanecer na vaxina polo menos seis horas despois do coito, aínda que pode manterse posto mesmo 24 horas. É de usar e tirar.

4. Diafragma

É un "capuchón" de látex ou silicona que se introduce na vaxina e colócase de forma que tapona o colo do útero, impedindo que os espermatozoides pasen ao útero.

Hai que usalo sempre con cremas espermicidas, cuxa función é a de matar os espermatozoides.

Para adquirilo hai que ir a un centro sanitario ou de Planificación Familiar para que che ensinen a colocalo e para saber a medida que necesitas, xa que os hai de varios tamaños.

5. Espermicidas

Son métodos de barreira químicos. Comercialízanse en forma de crema ou óvulos que se introducen na vaxina. Conteñen sustancias que anulan os espermatozoides.

Que debo facer se teño vómitos ou diarreas?

Como o contido hormonal das pílulas tanto combinadas como de proxestáxeno só pasa ao sangue a través do sistema gastrointestinal, os vómitos e diarreas poden afectar á súa eficacia. Neste caso, o máis importante é o tempo que transcorreu entre a toma da pastilla e o vómito ou diarrea:

Se pasou menos dunha hora dende a toma da pastilla, o máis seguro é que a expulsases, polo que deberías tomar outra (doutro envase, correspondente ao mesmo día).

Se pasou máis dunha hora, non pasa nada: estás protexida, porque o contido hormonal da pílula xa tivo tempo de pasar ao sangue.

No caso de diarreas persistentes o efecto anticonceptivo da pílula queda comprometido, polo que deberías utilizar outro método a maiores, como o condón.

Que debo facer se tomo outro medicamento coa pílula?

Acude ao teu centro sanitario para informarte de se ese medicamento interfire na eficacia da pílula.

Anel vaxinal

O anel mensual é un método anticonceptivo hormonal que consiste nun anel de plástico flexible e transparente. Dentro do anel atópanse as hormonas anticonceptivas que se van liberando mentres o anel está na vaxina. O corpo vai absorbendo as hormonas que impiden a ovulación. Aínda que as hormonas son as mesmas, a dose liberada no corpo é máis baixa que na pílula.

Como se utiliza o anel vaxinal?

O anel vaxinal úsase durante 3 semanas ininterrompidamente, sen retiralo. Ao cabo de 3 semanas retírase o anel, o mesmo día da semana e aproximadamente á mesma hora que se colocou. Despois de retirar o anel, hai que facer unha semana de descanso, sen anel. Durante esa semana prodúcese un sangrado parecido á regra. Debe empezar a usarse un novo anel exactamente despois dunha semana, o mesmo día e aproximadamente á mesma hora que a vez anterior, mesmo se o sangrado non terminou.

Como se coloca o anel vaxinal?

A colocación é moi sinxela. Despois de lavar as mans, extrae o anel do sobre, e presiónao entre os dedos, para estreitalo. Logo escolle unha posición que che sexa cómoda (por exemplo, a mesma que utilices para poñer o tampón) e introduce o anel na vaxina, empuxándoo cara ao fondo ata que esteas cómoda e non o notes. É moi difícil "poñer mal" o anel, porque non importa a posición que este adopte dentro da vagina, sempre é eficaz. Retirar o anel aínda é máis fácil: basta introducir o dedo na vaxina, suxeitar o anel e tirar cara a fóra.

O anel vaxinal:

• É un anticonceptivo moi eficaz.
• É bastante cómodo: non se nota e só te tes que acordar del unha vez ao mes.
• Ten unha dose hormonal moi baixa, que ademais se vai liberando de forma continua.
• Como o uso do anel é vaxinal e as hormonas non se teñen que absorber a nivel gastrointestinal, se vomitas ou tes diarrea o anel segue sendo igual de eficaz.
• É moi discreto: ninguén nota que o estás usando.

Pílula

Como se dixo antes a pílula anticonceptiva pode ser combinada ou só de proxestáxeno. A combinada tómase diariamente durante 21 días seguidos dun período de descanso de 7 días, durante os cales aparece un sangrado parecido ao da regra. A de proxestáxeno só se toma todos os días sen período de descanso, e o patrón de sangrado pode ser variable, como xa se explicou con anterioridade.

Durante este proceso pode ocorrer algunha incidencia (por exemplo, que esquezas a pastilla, que empeces a tomar medicamentos que interfiran con ela, que sufras vómitos, diarreas, etc.) que poden diminuír a eficacia anticonceptiva da pílula. É importante que teñas claro qué facer nestes casos. De todos os xeitos, se tes dúbidas, non esquezas que podes consultar a un experto.

Que debo facer se esquezo unha pastilla?

• Pílulas combinadas:

Se te dás conta do esquecemento antes de que pasasen 24 horas, toma de todos os xeitos a pílula "esquecida", e continúa co resto do envase coma sempre. Non te preocupes, porque ese mes estarás protexida.

Se esqueces unha soa pílula, estás protexida. Se esqueces dúas ou máis, acude ao teu centro de saúde ou ao Centro de Orientación Familiar máis próximo, onde che indicarán o que debes facer para evitar un embarazo; e mentres tanto se tes relacións con penetración vaxinal utiliza tamén o condón.

• Pílula só de proxesterona:

Se te dás conta do esquecemento antes de que pasasen 12 horas, toma de todos os xeitos a pílula "esquecida", e continúa co resto do envase coma sempre. Non te preocupes, porque ese mes estarás protexida.

Se o esquecemento é maior de 12 horas, pode haber risco de embarazo; acude ao teu centro de saúde ou ao Centro de Orientación Familiar máis próximo, onde che indicarán o que debes facer para evitar un embarazo; e mentres tanto, se tes relacións con penetración vaxinal, utiliza tamén o condón.

Parche anticonceptivo

Como se utiliza o parche?

Hai que poñerse un parche por semana durante 3 semanas sobre a pel sa, limpa, seca e sen pelo (nádegas, abdome, parte superior externa dos brazos ou sobre a omoplata). Transcorrida a terceira semana, retírase o último parche e descánsase os 7 días seguintes, durante os cales aparecerá un sangrado similar á regra.

O parche hai que poñelo o mesmo día da semana durante as 3 semanas consecutivas. A primeira vez que se pon o parche debe aplicarse o primeiro día da menstruación.

Como se coloca o parche?

A colocación é practicamente igual que a dunha tirita, presionando sobre o parche durante uns 10 segundos pasando os dedos polos bordos para asegurarse de que está ben pegado.

Se se che esquece cambiar de parche, ou se se che despega total ou parcialmente, pode diminuír a súa eficacia anticonceptiva. Por iso, nestes casos, o mellor é que consultes no teu Centro de Planificación Familiar.

O parche anticonceptivo:

• É un anticonceptivo moi eficaz.
• É cómodo: só te tes que acordar de cambiar o parche unha vez á semana.
• Ten unha dose hormonal moi baixa, que ademais se vai liberando de forma continua.
• Como as hormonas non se teñen que absorber a nivel gastrointestinal, se vomitas ou tes diarrea o parche segue sendo igual de eficaz.
• O implante é discreto (aínda que se ve, podes escondelo debaixo da roupa).

Implantes subcutáneos

O implante subcutáneo é outro tipo de anticonceptivo hormonal de acción prolongada que consiste nunha ou dúas varillas moi flexibles dun material sintético impregnado de proxesterona, que se coloca debaixo da pel na cara interna do brazo. Miden cada unha uns 4 cm de lonxitude e uns 2 mm de diámetro. Van liberando a hormona de maneira constante, durante un período de 3 ou 5 anos, inhibindo a ovulación. Nótase ao tacto, pero non á vista. As súas principais vantaxes son a comodidade e a súa máxima eficacia. Colócase nos Centros de Planificación Familiar.

Inxectables intramusculares

Hai dous tipos: os que conteñen proxesterona, que se administran trimestralmente, e os que combinan estróxenos e proxesterona, de aplicación mensual. Son máis seguros cás pastillas xa que evitan algunhas causas de fallo destas e son os métodos anticonceptivos máis baratos.

Vasectomía

A vasectomía consiste en seccionar os condutos deferentes, de maneira que se interrompe a traxectoria dos espermatozoides. A intervención é moi sinxela: dura só uns minutos e faise con anestesia local. Non hai postoperatorio; como moito, pode haber un hematoma e certas molestias durante uns días, e hai que seguir algúns coidados durante un par de semanas para asegurarse de que a recuperación é completa. Non ten efecto inmediato, senón que hai que esperar a que as canles queden completamente limpas de espermatozoides. Non afecta a ningún outro aspecto da vida do home, que segue producindo seme e mantén o seu desexo e resposta sexual sen cambios.

Ligadura de trompas

Consiste en seccionar ou ligar as trompas de falopio, impedindo así que se atope o óvulo cos espermatozoides. Trátase dunha intervención cirúrxica en toda regra, que necesita anestesia e un postoperatoiro. Non ten ningunha consecuencia paralela no funcionamento do corpo da muller: séguese ovulando, e séguese tendo a regra, só que os óvulos, ao non ter o seu camiño aberto, son reabsorbidos polo organismo.